Vitamin nedir?

by admin

Vitaminler hücresel metabolik reaksiyonlar için çok az miktarları yeterli olan, eksikliklerinde bazı sorunlara neden olan organik bileşiklerdir. Vitamin, Latince yaşam anlamına gelen “vita” sözcüğünden gelir. İnsan vücudu tarafından ya hiç yapılamamakta ya da yeterli miktarda yapılamadıkları için besinlerle dışarıdan sağlanmaları gerekmektedir. Kendi isimleri olmasına rağmen daha kolay anlaşılmaları için alfabenin harfleri ile anılırlar. Bir kısım vitamin türleri besinlerde aktif şekilde, bazıları da pro-vitamin olarak bulunur. Pro-vitaminler vücutta aktif hale dönüşürler.

Genelde, vitaminler erime özelliklerine göre yağda eriyen vitaminler ve suda eriyen vitaminler olarak iki gruba ayrılır.

Suda eriyen vitaminler: B grubu vitaminleri ile C vitaminidir. Toksik değillerdir ve idrar yolu ile atılırlar. Vücutta depolanmaları az olduğu için gereksinim fazladır.

Yağda eriyen vitaminler: A, D, E, K vitaminleridir. Toksik olabilirler ve depolanabilirler. Bazı dokuların bu vitaminlere kesin ihtiyaçları vardır. Sağlıklı bir birey 4 besin grubundan (süt ve süt türevi, et ve et türevi, unlu gıda, sebze ve meyve) ve biraz da yağ içeren yiyecekler yemesi ile bu grup vitamin ihtiyaçlarını karşılayabilir.

Vitamin Emilimi ve Dolaşım

Yağda eriyenler yağlarla birlikte emilir, taşınır ve atılırlar. Yağların diyette az veya hiç olmaması, safra veya pankreas salgılarının eksikliği, bağırsaklardan emilimi engelleyen anatomik veya fonksiyonel bozukluklar bu grup vitaminlerin eksikliğine yol açar. Suda eriyen vitamin türlerinin emilimi daha sorunsuz olmaktadır.

Vitamin Depolama ve Atılım

Yağda eriyen vitaminlerin fazlası idrarla atılamaz, karaciğerde depolanır. E vitamini dışındaki yağda eriyen vitaminler uzun süre, gereğinden fazla alınması sonucunda toksik etki yapabilirler. Suda eriyenler yüksek miktarlarda depolanamazlar, kullanılan miktarın fazlası idrarla atılır. Bu nedenle bunların eksikliklerine daha sık rastlanır fakat bazı B grubu vitaminleri istisnadır ve karaciğerde uzun süre (3-5 yıl) korunabilirler.

Vitaminlerin Besinlerdeki Dayanıklılığı

Yağda eriyen vitaminler pişirmeye dayanıklıdırlar, B ve C vitaminleri kolay bozulurlar. Uygun olmayan koşullarda saklanma sonucu her iki gruptaki vitaminler bozulabilir.

Vitaminlerin Etkileri

Genel anlamda vücuttaki bileşiklerin bir parçası olmaktan ziyade düzenleyici fonksiyon gösterirler. Bu yönleri ile hormonlara benzerler. Metabolik olaylarda katalizör rolü oynarlar.

Vitamin Çeşitleri

vitaminler, vitamin çeşitleriA Vitamini – Retinol
D Vitamini – Kalsiferol
E Vitamini – Tokoferoller
K Vitamini – Naftakinon
B1 Vitamini – Tiamin
B2 Vitamini – Riboflavin
B3 Vitamini – Niasin, PP Vitamini
B5 Vitamini – Pantoteneik Asit
B6 Vitamini – Piridoksin
B11 Vitamini – Folik Asit
B12 Vitamini – Siyanokobalamin
C Vitamini – Askorbik Asit
H Vitamini – Biotin
P Vitamini – Bioflavonoidler
Kolin
İnositol
Karnitin

a vitaminiA Vitamini : Enfeksiyonlara karşı direnci arttırır normal büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi, görme için gereklidir. Cildin tırnakların ve saçların sağlıklı kalmasını sağlar. Diş ve dişetleri için büyük önem taşır.
A Vitamini bulunan besinler : Kayısı, kuşkonmaz, maydanoz, ıspanak, havuç, kereviz, marul, portakal, erik, domates

b1 vitaminiB1 Vitamini : Kasların ve sinir sisteminin faliyeti için gereklidir. B1 vitamini eksikliğinde iştahsızlık, huzursuzluk, bellek zayıflığı ve dikkat azalması görülür.

B1 Vitamini bulunan besinler : Buğday, kepek, bira mayası, taze sebze meyve, koyun eti, sığır eti, balık eti, yumurta, süt

b2 vitaminiB2 Vitamini : Eksikliğinde dilde kızarma, yanma hissi, ağız çevresi ve dudaklarda kızarma, tahriş, çatlaklar, gözlerde kaşıntı, yanma hissi, katarakt oluşumu, saçların dökülmesi, çocuklarda büyüme yavaşlaması, kilo kaybı, sindirim sorunları oluşur.
B2 Vitamini bulunan besinler : Karaciğer, böbrek, buğday unu, patates, et, süt, yumurta, peynir, kepek, yeşil sebzeler, havuç, fındık, yer fıstığı, mercimek

b3 vitaminiB3 Vitamini : Yetersiz beslenme sonucu deriyi sinir sistemini tutan pellegra adlı hastalık ortaya çıkar. Hücrelerin oksijeni kullanabilmeleri için gereklidir. Midede sindirimin temel taşları olan asitlerin üretimini sağlar.
B3 Vitamini bulunan besinler : Bira mayası, kepek, yer fıstığı, sakatat, kırmızı et, balık, buğday, baklagiller, un, yumurta, süt, limon, kabak, incir, portakal, hurma

B5 Vitamini : Doğada bol olduğu için eksikliğine rastlanmaz. Ayrıca bir miktar bağırsaklarda da yapılmaktadır. B5 vitamini eksikliği kan şekerinde düşme, ellerde titreme, kalp çarpıntıya neden olur.
B5 Vitamini bulunan besinler : Karaciğer, kırmızı et, tavuk, yumurta, ekmek, sebzeler

b6 vitaminiB6 Vitamini : Sinir sistemi ve hormonların çalışmasını düzenler.Vücudun savunmasında antikor ve akyuvar oluşumunda rol oynar. B6 vitamini eksikliğinde migren tipi baş ağrısı, kansızlık, ciltte kuruluk, görme problemleri, uyuşukluk, adele zayıflığı ve krampları oluşur.
B6 Vitamini bulunan besinler : Karaciğer, böbrek, kırmızı et, balık, yumurta, ekmek, sebzeler

b9 vitaminiB9 Vitamini : Folik asit, folat veya folasin olarak da bilinir. Enerji üretimi ve güçlü bir bağışıklık sistemi için gereklidir.
Vücuttaki bütün hücrelerin sağlığı için çok önemlidir.
B9 Vitamini bulunan besinler : Kırmızı et, tavuk ciğeri, brokoli, lahana, pazı, ıspanak, marul, muz, portakal, kavun, buğday, pirinç, arpa, fasulye, bezelye, kuşkonmaz, süt, mantar, somon, ton balığı

B11 Vitamini : Kırmızı kan hücreleri ve sinir dokularının oluşumunda aktif rol oynar. Hücre bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar. Anne karnındaki bebeğin sinir sisteminin gelişimi için de gereklidir. B11 vitamini eksikliğinde iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, unutkanlık, çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir.
B11 Vitamini bulunan besinler : Karaciğer, böbrek, kırmızı et, ıspanak, marul, yumurta, ekmek, portakal, muz

b12 vitaminiB12 Vitamini : Besinlerle veya sigara gibi alışkanlıklarla vücuda giren siyanürü etkisiz hale getirir. B12 vitamini eksikliğinde dilde hassasiyet, şişme, kızarma, hayal görme, depresyon, adalelerde kasılmalar, sinir iltihaplarına bağlı olarak el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma şikayetleri oluşur.
B12 Vitamini bulunan besinler : Karaciğer, yürek, böbrek, kırmızı et, tavuk, balık, süt, peynir, yumurta

c vitaminiC Vitamini : Vücudumuz C vitaminini üretemez bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini üretebilmektedir. Besinlerle alınan vitamin 2 saat içersinde kullanılır 4 saat sonunda kandan uzaklaşır. Yaraların iyileşmesini, damarların sağlıklı olamalarını sağlar.Vücudun savunma sistemini artırıcı etkisi vardır. Histamin yapımını azaltarak allerjik olayların şiddetini düşürür. C vitamini eksikliğinde diş eti kanamaları ve çekilmeleri olur.
C Vitamini bulunan besinler : Siyah üzüm, narenciye, çilek, kavun, karpuz, yeşil biber, maydanoz, brokoli, havuç, soğan, bezelye

D Vitamini : İnce bağırsaklardan kalsiyumun emilmesine yardımcı olur, kalsiyumun kemiklerde ve dişlerde tutulmasını sağlar.
D Vitamini bulunan besinler : Balık yağı, balık, yumurta, tereyağı, karaciğer, et, sebzeler, güneş

E vitamini : Antioksidan etkilidir. Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatıyor Yaşlı kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirir. Hücrelerin daha uzun yaşamasını ve yenilenmesini sağlar.
E Vitamini bulunan besinler : Buğday, tohumlu besinler, soya fasülyesi yağı, arı sütü, ceviz, marul, tere, kereviz, maydanoz, ıspanak, lahana, mısır yağı, mısır, yulaf

k vitaminiK Vitamini : Karaciğere gelen Kvitamini burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır. K vitamini takviyesi yanlızca kanamalı hastalarda verilir.
K Vitamini bulunan besinler : Ispanak, kabak, marul, yeşil domates, yeşil biber, inek sütü, peynir, tereyağı, yumurta, kırmızı et, pirinç, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek

İlginizi Çekebilir